Uher Werke GMBH

Uher – Pionier Niemieckiego Audio: Historia, Innowacje i Legendarne Urządzenia

Historia firmy Uher

Historia marki sięga 1934. Urodzony na Węgrzech Edmond Uher, wszechstronny wynalazca i przedsiębiorca, założył w 1934 roku w Monachium – Pasing firmę Uher & Co. , która zajmowała się produkcją różnorodnych wyrobów inżynierii precyzyjnej, w którą kolejno zaangażowane były Bayerische Motoren-Werke i Messerschmitt AG . Założył także Süddeutsche Mechanische Werkstätten GmbH (SMW) , warsztat rozwojowy, którego właścicielem i dyrektorem zarządzającym został w 1949 roku Wolfgang („Wilk”) Freiherr von Hornstein, który później opracował produkty Uher. Podczas II wojny światowej Edmond Uher otworzył oddziały w Wiedniu i Budapeszcie . Po wojnie ponownie założył swoje firmy w Monachium i Wiedniu. W Monachium po tymczasowym rozwiązaniu w Starnberg przeniósł się na Boschetsrieder Straße 59 w Monachium- Obersendling . Równoległa przebudowa obu zakładów przekroczyła jednak jego możliwości ekonomiczne. I tak powstało…

Od skromnych początków do globalnej sławy

Firma Uher-Werke München rozpoczęła swoją działalność w 1953 roku, kiedy to w Monachium, przy ulicy Boschetsriederstr. 59, zarejestrowano przedsiębiorstwo Uher Werke München GmbH. Nowo powstała firma miała kapitał założycielski w wysokości 600 000 marek niemieckich i przejęła część personelu, maszyn oraz zakładów produkcyjnych firmy Uher & Co. Wśród udziałowców znaleźli się Carl Theodor Graf zu Toerring-Jettenbach, firma Uher & Co. oraz małżonka Edmonda Uhera, Fiametta.

Od samego początku firma zmagała się z problemami finansowymi, spowodowanymi brakiem zamówień. Wolfgang Freiherr von Hornstein, szwagier Edmonda Uhera, który był jednym z dyrektorów zarządzających, postanowił skupić się na produkcji urządzeń audio, co okazało się strzałem w dziesiątkę. Już w 1953 roku powstał pierwszy model magnetofonu – Uher 95, który rok później trafił do seryjnej produkcji.

W 1957 roku przedsiębiorstwo przekształcono w spółkę komandytową Uher-Werke München KG, a nowa struktura organizacyjna pozwoliła na dalszy rozwój. W latach 60. firma przeniosła swoją siedzibę do nowoczesnych zakładów w monachijskiej dzielnicy Obersendling, co umożliwiło zwiększenie produkcji aż sześciokrotnie.

Rozkwit i upadek giganta audio

W latach 60. i 70. Uher stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych producentów sprzętu audio, szczególnie magnetofonów szpulowych i kasetowych. Firma zatrudniała ponad 1500 pracowników i produkowała rocznie około 180 000 urządzeń. W 1973 roku osiągnięto rekordowy poziom zatrudnienia, a przychody wyniosły 110 milionów marek. Jednak sukces nie trwał długo. W 1972 roku Wolfgang Freiherr von Hornstein został zmuszony do opuszczenia firmy, a dwa lata później Uher znalazł się w poważnych tarapatach finansowych.

W 1974 roku przedsiębiorstwo zostało sprzedane firmie Wolfgang Assmann GmbH. Nowi właściciele próbowali utrzymać produkcję, jednak globalna konkurencja, zwłaszcza ze strony japońskich firm, była zbyt silna. W 1980 roku podjęto decyzję o zakończeniu produkcji w Monachium i przeniesieniu jej do Buchbach.

Kurioza i ostateczny upadek

Ciekawostką jest, że magnetofony Uher były wykorzystywane przez enerdowski służby bezpieczeństwa (Stasi) do podsłuchiwania rozmów. Uher, jako renomowany producent sprzętu audio, stał się dostawcą około 3000 urządzeń, które trafiły za Żelazną Kurtynę. Po upadku muru berlińskiego sprzęt ten został sprzedany wraz z innymi akcesoriami pochodzącymi ze zbiorów Stasi, choć jego popularność była już wtedy niska ze względu na fakt, że były to urządzenia mono.

Pod koniec lat 80. marka Uher zaczęła tracić na znaczeniu, a w latach 90. firma została podzielona na kilka mniejszych podmiotów. Produkcja elektroniki użytkowej została całkowicie zakończona, a resztki sprzętu i części zamiennych zostały sprzedane w 2013 roku. Dziś Uher jest jedynie wspomnieniem dawnych lat świetności, kiedy to był synonimem wysokiej jakości i innowacyjności w dziedzinie sprzętu audio.

Zyskał renomę dzięki swoim magnetofonom szpulowym, które zdobyły uznanie zarówno wśród profesjonalistów, jak i amatorów.

Jednym z pierwszych sukcesów firmy było wprowadzenie na rynek magnetofonów przenośnych, które charakteryzowały się wysoką jakością dźwięku i solidnym wykonaniem. Modele takie jak Uher Report 4000 stały się wręcz ikoniczne, szczególnie w dziedzinie dziennikarstwa radiowego, gdzie były wykorzystywane do nagrywania wywiadów i relacji na żywo. Dzięki temu, firma Uher stała się synonimem niezawodności i jakości dźwięku.

Z czego słynęła firma Uher?

Uher zasłynął przede wszystkim z produkcji magnetofonów szpulowych, ale nie tylko. Firma wprowadziła na rynek szereg innowacji, które przyczyniły się do rozwoju technologii nagrywania. Przykładem jest zastosowanie unikalnych głowic nagrywających, które gwarantowały doskonałą jakość dźwięku, a także wytrzymałość, co czyniło je idealnymi do intensywnego użytkowania w warunkach reporterskich.

Kolejnym przełomowym produktem były przenośne dyktafony, które umożliwiały dziennikarzom nagrywanie materiałów w terenie bez potrzeby korzystania z ciężkich i nieporęcznych urządzeń. Uher jako jeden z pierwszych wprowadził na rynek dyktafony na kasety, które były znacznie łatwiejsze w obsłudze i bardziej kompaktowe niż wcześniejsze modele szpulowe.

Ciekawostki o firmie Uher

• Współpraca z Neumannem: Uher współpracował z firmą Georg Neumann GmbH, która była i nadal jest uznawana za jednego z czołowych producentów mikrofonów. Wspólnie stworzyli zestawy nagrywające, które były używane w profesjonalnych studiach nagraniowych oraz przez dziennikarzy.
• Uher Report jako ikona filmów szpiegowskich: Magnetofony Uher często pojawiały się w filmach szpiegowskich z lat 60. i 70., m.in. w serii filmów o Jamesie Bondzie. Były one symbolem technologicznego zaawansowania i niezawodności.
• Przełom w dziennikarstwie: Dzięki magnetofonom Uher, dziennikarze mogli nagrywać wywiady i relacje na żywo w sposób szybki i efektywny, co zmieniło oblicze reportażu radiowego.

Współpraca z innymi firmami

Poza współpracą z Neumannem, Uher nawiązał także partnerstwa z innymi firmami, co pozwoliło na poszerzenie oferty produktowej i wzbogacenie jej o nowe funkcje. Przykładem może być współpraca z niemiecką firmą Grundig, która specjalizowała się w produkcji odbiorników radiowych i telewizorów. Współpraca ta umożliwiła stworzenie kompleksowych systemów audio, które łączyły w sobie różne technologie.

Uher…miniona świetność

Firma Uher była nie tylko producentem sprzętu audio, ale również innowatorem, który miał istotny wpływ na rozwój technologii nagrywania i reprodukcji dźwięku. Jej produkty do dziś cieszą się uznaniem wśród audiofilów i kolekcjonerów na całym świecie. Mimo że marka Uher nie jest już tak aktywna jak w przeszłości, jej dziedzictwo żyje w formie niezapomnianych urządzeń, które zrewolucjonizowały sposób, w jaki nagrywamy i słuchamy dźwięku.

Produkty

Magnetofony szpulowe

Uher 95
Pierwszy magnetofon Uher (1955). Prędkość taśmy wynosiła 9,5 cm/s, obsługiwał szpule o średnicy do 15 cm. Konstrukcja oparta była na solidnym i odpornym na deformacje chassis z odlewu aluminium (w przeciwieństwie do powszechnie stosowanych chassis z blachy). Posiadał cztery lampy oraz wskaźnik poziomu naświetlenia.

Uher Universal
Kombinowany magnetofon i dyktafon (1958). Trzy prędkości taśmy, chassis z odlewu aluminium, w pełni automatyczna projekcja dźwiękowo-diapozytywowa.

Uher Stereorecord II i III
Pierwszy stereofoniczny magnetofon firmy Uher (1960). Posiadał trzy prędkości taśmy, obsługiwał szpule o średnicy do 18 cm, oferował liczne funkcje specjalne, w tym Synchro-Play (nagrywanie na drugą ścieżkę podczas odtwarzania pierwszej) dzięki dodatkowej przystawce Multi-Synchron-Koppler.

Uher Report
Magnetofon Uher 4200 Report Stereo odtwarzający wywiad z 1984 roku. Pierwszy przenośny magnetofon Uher wyposażony w tranzystory (1961). Kompaktowa konstrukcja, cztery prędkości taśmy, obsługa szpul o średnicy do 13 cm, zasilanie z baterii, akumulatorów lub sieci, opatentowany system napędowy. Spełniał normę HiFi DIN 45500. Model ten był stale rozwijany i produkowany przez około 38 lat, aż do 1999 roku. Bazując na pierwotnej koncepcji Uher 4000 Report, pojawiły się kolejne modele: Uher 4000 Report S (1963), L (1964), IC (1972) i Monitor (1980). Wszystkie urządzenia dostępne były również w wersjach stereofonicznych z numerami 4002 lub 4200 (półśladowe) oraz 4004 lub 4400 (ćwierćśladowe). Wersje jednorzędowe, z możliwością synchronizacji z kamerami filmowymi, to 1000 Report Pilot i 1200 Pilot Synchro. Specjalne wersje były produkowane na potrzeby wojskowe i wywiadowcze zarówno w krajach Wschodu, jak i Zachodu. Z około 1 milionem wyprodukowanych egzemplarzy, był to najczęściej sprzedawany i najbardziej znany, a obecnie już „legendarny” magnetofon firmy Uher. Jeden z egzemplarzy Uher Report okrążył Ziemię wraz z kapsułą Gemini.

„1500 magnetofonów Report pracuje w brytyjskich, kanadyjskich i amerykańskich studiach radiowych. Niemiecka Służba Pogodowa w Offenbach, amerykańskie FBI, filmowy bohater James Bond oraz magazyn Spiegel korzystają z magnetofonu Report. Podczas wizyty prezydenta Kennedy’ego w Niemczech, jego towarzysze mieli ze sobą dziesięć takich urządzeń.”

– Der Spiegel, 13 marca 1967 r.

W 1985 roku pojawił się ostatni model Uher 6000 Report Universal, który łączył cechy wysokiej jakości magnetofonu z funkcjami uniwersalnego dyktafonu. Prędkości taśmy: 9,5, 4,75, 2,4 i 1,2 cm/s. HiFi jakość przy 9,5 cm/s, jednak tylko w trybie mono. W Bundestagu używano około 50-60 urządzeń Uher 6000 Report Universal. Ostatnie urządzenia Report wyprodukowano w 1999 roku w wersji czterokanałowej w Buchbach (Górna Bawaria).

Uher Universal 5000
Kombinowany magnetofon i dyktafon (1963). W pełni tranzystorowa wersja. Prędkości taśmy: 2,4, 4,75 lub 9,5 cm/s. Elektromagnetyczne sterowanie mechanizmem. Chassis z odlewu aluminium. Urządzenie było używane w Niemieckim Muzeum jako aparat do ogłoszeń. Odegrało istotną rolę w aferze Watergate.

Uher Royal
Magnetofon tranzystorowy zasilany z sieci (1962). Czterokanałowy system, cztery prędkości taśmy, obsługa szpul o średnicy do 18 cm. Możliwość nagrywania i odtwarzania w trybie mono i stereo, efekty takie jak Synchro i Multi-Playback, pogłos lub echo. Wejście mieszające dla dwóch kanałów. Dia-Pilot do automatycznego sterowania zmianą obrazów w rzutnikach slajdów. Ulepszony model Uher Royal de Luxe posiadał komparator naciągu taśmy, który pozwalał na skuteczną i precyzyjną regulację naciągu taśmy. Kolejne modele to SG 560, SG 561 i SG 562.

Uher 22/24 HiFi-Special
HiFi magnetofon w wersji dwu- i czterokanałowej, bez wzmacniaczy końcowych (1964). Możliwość przełączania korekcji między NAB a CCIR 1. Regulacja szerokości głowicy odtwarzającej dostępna z zewnątrz. Dzięki oddzielnym wzmacniaczom nagrywającym i odtwarzającym możliwa była prawdziwa kontrola dźwięku za taśmą. Każde urządzenie otrzymywało „certyfikat” w postaci świadectwa badania oraz papierowy pasek z oryginalnym wykresem częstotliwościowym (zmierzonym na taśmie), co miało potwierdzać wysoką wydajność i jakość urządzeń.

Uher Royal de Luxe
Zaawansowany magnetofon z nowatorskim mechanizmem (1966). Cztery prędkości taśmy, obsługa szpul o średnicy do 18 cm. Patenty w dziedzinie naciągu taśmy umożliwiały uzyskanie doskonałych parametrów prędkości oraz delikatnego obchodzenia się z wyjątkowo cienką taśmą typu Triple-Band. Możliwość wymiany całej głowicy na wersję cztero- lub dwukanałową. Dostępna wersja Royal de Luxe C bez wzmacniacza końcowego.

Uher Variocord
Modele Variocord były uproszczonymi wersjami Royal de Luxe. Dostępne były wersje mono (Variocord 23 z jednym głośnikiem i Variocord 63 z dwoma głośnikami) oraz stereo (Variocord 263 i następujące modele SG 520 i SG 521). Kluczowe różnice w stosunku do Royal de Luxe to: dwie głowice (zamiast trzech), co eliminuje efekty specjalne i kontrolę za taśmą, trzy (zamiast czterech) prędkości oraz tylko jeden wskaźnik dla obu kanałów w modelach stereo (z wyjątkiem SG 521).

Uher SG 630/631 Logic
HiFi-stereo magnetofon klasy premium, będący ostatnim magnetofonem szpulowym firmy Uher (1976). Trzy prędkości taśmy: 4,75, 9,5, 19 cm/s, po raz pierwszy obsługa szpul o średnicy do 26,5 cm. Mechanizm czterech silników, w pełni elektroniczne sterowanie. Pierwszy magnetofon z napędem Omega-Drive bez gumowego kółka dociskowego. W pełni elektroniczna, bezkontaktowa regulacja naciągu taśmy. Wbudowana impulsowa kontrola rzutnika slajdów. Wymienna głowica cztero i półśladowa. Brak wbudowanych głośników. W przeciwieństwie do poprzednich modeli, brak funkcji specjalnych.

Magnetofony kasetowe

Uher CR 124 Stereo
Pierwszy na świecie opatentowany magnetofon kasetowy Uher (1972). O wymiarach 18,5 × 5,7 × 18 cm i wadze 2 kg, był wówczas najmniejszym przenośnym magnetofonem kasetowym na świecie. Urządzenie miało kompaktową budowę i mogło być zasilane bateriami, akumulatorami lub z sieci. Wbudowany mikrofon kondensatorowy o niskim napięciu oraz wyłączalna automatyka poziomu dźwięku były nowoczesnymi rozwiązaniami. Nowo opracowana głowica stereo z czterema układami magnetycznymi umożliwiała automatyczne odwracanie taśmy (Auto-Reverse), co eliminowało konieczność ręcznego przekładania kasety. Urządzenie spełniało normę HiFi DIN 45500 nawet przy użyciu zwykłej taśmy żelazowej. Jednak jego cena była ponad dwukrotnie wyższa od typowych magnetofonów kasetowych.

Następne, ulepszone modele to Uher CR 210, Uher CR 210 Pilot (oba z 1974 roku) oraz Uher CR 240 (1977, z Dolby B, większy od poprzedników).

Uher CG 360
Wysokowydajne magnetofon kasetowy w technologii modułów IC (1973). Posiadał cyfrowe sterowanie mechanizmem taśmy oraz system redukcji szumów Dolby, także w technologii IC. Zastosowano trzy silniki, w tym silnik synchroniczny z histerezą oraz dwa silniki prądu stałego bez rdzenia. Symetryczny stopień końcowy, podłączany zewnętrznie, o mocy 2 × 10 W, pozwalał na użycie urządzenia również jako wzmacniacza stereo HiFi.

Uher CG 320
Dwusilnikowy kasetowy magnetofon HiFi stereo o doskonałych parametrach (1974). Wyposażony w system redukcji szumów DNL (Philips). Dwie wbudowane końcówki mocy o mocy 5 W każda zapewniały dobry dźwięk nawet przez wbudowane głośniki. Automatyczna regulacja poziomu dźwięku, z możliwością oddzielnego ustawienia dla mowy i muzyki.

Wzmacniacze

Uher CV 140
W pełni opracowany przez SMW i produkowany przez Uher wzmacniacz stereo HiFi o mocy muzycznej 2 × 70 W (1969). Przewyższał we wszystkich aspektach normę HiFi DIN 45500.

Specjalne akcesoria

Uher Mix 500
Mikser stereo z 5 wejściami, wykonany w profesjonalnej technologii. Następca: Uher Mix 700, mikser stereo HiFi z 5-kanałową technologią, regulacją poziomu głównego Duo-Master oraz potencjometrem panoramy.

Zdalne sterowanie
Ręczne i nożne przełączniki do zdalnego sterowania odpowiednio wyposażonymi magnetofonami.

Akustomat
Dodatkowe urządzenie, które automatycznie uruchamia nagrywanie w momencie wykrycia dźwięków powyżej określonego poziomu i przerywa je, gdy poziom dźwięku spada poniżej ustalonego progu.

Systemy nauczania języków

Firma Uher w latach 1963–1981 produkowała systemy nauczania języków, wykorzystując zmodyfikowane standardowe magnetofony. Były one wyjątkowo wszechstronne i przyjazne w użytkowaniu.

AS 200
Łatwy w obsłudze stół nauczycielski z 20 stanowiskami uczniowskimi (dostępne były zarówno standardowe, jak i specjalne stoły), z możliwością rozszerzenia o maksymalnie 20 dodatkowych miejsc.

AS 300/400
Stół nauczycielski z dwukanałowym magnetofonem oraz zintegrowanym systemem Diapilot, płytą gramofonową lub drugim magnetofonem, umożliwiający podział uczniów na grupy według ich umiejętności. System obsługiwał 30 aktywnych stanowisk uczniowskich z możliwością rozszerzenia o 10 dodatkowych. Niektóre stanowiska były wyposażone w magnetofony do indywidualnej pracy. System można było rozbudować modułowo, co pozwalało na dostosowanie tempa nauki do umiejętności uczniów.

AWR 100
Komponenty:

• Magnetofon stereo HiFi Uher Royal de Luxe
• Tuner stereo HiFi z przyciskami stacji
• Mikser z 5 płaskimi regulatorami
• Gramofon stereo HiFi
• Opcjonalnie magnetofon kasetowy stereo HiFi CR 210
• Wzmacniacz stereo HiFi CV 140
• Zintegrowany system komunikacji wewnętrznej

AA 482
Ekonomiczny system nauczania z wieloma możliwościami, odpowiedni nie tylko do nauczania języków, ale także innych przedmiotów.

LA 301 CC
Pierwsza wersja systemu wykorzystująca kasety magnetofonowe zamiast szpul.

LA 501 CC
Wyposażony w dwa magnetofony nauczycielskie. Mechanizm 3-silnikowy i technologia IC. Uczniowie mogli zabierać kasety magnetofonowe do domu, aby powtarzać materiał lub kontynuować naukę.

Produkty OEM i marka

Po sprzedaży firmie Wolfgang Assmann GmbH, Uher stopniowo, a później głównie, produkował urządzenia OEM i licencjonował swoją markę różnym producentom elektroniki użytkowej. Oferta, która coraz bardziej odbiegała od pierwotnych produktów, a czasem także od ich jakości, obejmowała m.in.:

• Mini i kompaktowe zestawy stereo
• Komponenty HiFi
• Telewizory
• Magnetowidy
• Radio-zegary
• Radiomagnetofony
• Automatyczne sekretarki

Ciekawostki

Amerykański poeta Allen Ginsberg używał magnetofonu Uher, który kupił po otrzymaniu 600 dolarów od Boba Dylana w 1965 roku. Z nagrań powstały wiersze zawarte w tomiku „The Fall of America”.

Magnetofony Uher często pojawiały się w telewizji, zwłaszcza w filmach kryminalnych, gdzie Uher Report służył jako urządzenie do rejestracji przesłuchań podejrzanych i wyznań przestępców.

W odcinku „Jeszcze dziesięć minut życia” niemieckiego serialu kryminalnego „Komisarz” z 1975 roku, niektóre sceny zostały nakręcone w głównej siedzibie Uher w Monachium-Obersendling, na ulicy Barmseestraße. Widać tam charakterystyczny fragment nazwy firmy Uher na fasadzie budynku.

Na podstawie:
Peter Remmers: Die Geschichte der Uher-Werke München. Hrsg.: Andreas Flader. Funk Verlag Bernhard Hein e. K., Dessau 2008, ISBN 978-3-939197-19-5 (2009 als E-Book mit der ISBN 978-3-939197-46-1).

• Peter Remmers: Die Geschichte der Uher-Werke München. Hrsg.: Andreas Flader. 2. Auflage. Bilz, Goldbach 2019, ISBN 978-3-00-062168-0 (überarbeitet und ergänzt).